Tirupati Balaji Mandir Katha : जगप्रसिद्ध तिरुपती बालाजी मंदिर आंध्र प्रदेशातील चित्तूर जिल्ह्यातील तिरुपती जवळ तिरुमाला टेकडीवर आहे, जिथे भगवान श्री हरी विष्णू वेंकटेश्वर म्हणून पूजले जातात. भगवान श्री व्यंकटेश्वर तिरुमला येथे त्यांची पत्नी पद्मावती (लक्ष्मी माता) सोबत राहतात. चला जाणून घेऊया बालाजीची कथा आणि भक्त येथे केस का दान करतात.
तिरुपती बालाजीची कथा | तिरुपती बालाजी मंदिराची कथा
तिरुपती बालाजी मंदिराशी संबंधित दोन कथा आपल्याला मिळतात. पहिली कथा त्यांच्या वराह अवताराशी संबंधित आहे आणि दुसरी कथा माता लक्ष्मी आणि तिच्या व्यंकटेश्वराच्या रूपाशी संबंधित आहे.
तिरुपती बालाजीची पहिली कथा
पृथ्वीवर सुरुवातीला फक्त पाणीच होते. म्हणजेच पाय ठेवायला जागा उरली नव्हती, असे म्हटले जाते की हे घडले कारण पवन देवाने प्रचंड आग रोखण्यासाठी रागाने उड्डाण केले. ज्यामुळे ढग फुटले आणि जोरदार पाऊस पडला आणि पृथ्वी जलमय झाली. श्री हरी विष्णू नंतर पृथ्वीवर जीवन पुनर्संचयित करण्यासाठी आदि वराह म्हणून अवतरले.
या अवतारात, त्याने आपल्या तुस्क (दंड) वापर करून पृथ्वीला पाण्याच्या आत वर खेचले. यानंतर पुन्हा ब्रह्मदेव आणि आदि वराह यांच्या सामर्थ्याने लोक जगू लागले आणि नंतर ब्रह्मदेवाच्या विनंतीवरून सृष्टीचे रूप धारण केले आणि आपल्या उत्तम अर्ध्या (4 हातांनी भूदेवी) घेऊन क्रीडाचल विमानावर वास्तव्य केले आणि लोकांना ध्यान करण्यास शिकवले. आणि कर्मयोगासारखे ज्ञान आणि वरदान देण्याचे ठरवले.
तिरुपती बालाजीची दुसरी कथा
कलियुगाच्या सुरुवातीला आदि वराह वेंकटद्री पर्वत सोडून आपल्या संसारात गेले, त्यामुळे ब्रह्माजींना काळजी वाटू लागली आणि त्यांनी नारदजींना विष्णूला परत आणण्यास सांगितले.
एके दिवशी नारद गंगेच्या तीरावर गेले जेथे ऋषी संभ्रमात पडले की त्रिमूर्तीपैकी कोणाला आपल्या यज्ञाचे फळ मिळेल. त्यांच्या शंकांचे निरसन करण्यासाठी नारदजींनी भृगुकडे हे काम सोपवले.
भृगु ऋषी सर्व देवतांकडे गेले, परंतु भगवान शिव आणि विष्णूजींनी त्यांच्या बोलण्याकडे लक्ष दिले नाही, म्हणून ते संतप्त झाले. संतापून भृगु ऋषींनी विष्णुजींच्या छातीवर लाथ मारली.
त्या नंतरही विष्णूजींनी ऋषींचे पाय चेपून दिले, ते म्हणाले की ऋषीजी कदाचित तुमचे पाय दुखत असतील. हे पाहून भृगु ऋषींनी सर्व ऋषींना उत्तर दिले की त्यांच्या यज्ञाचे फळ सदैव भगवान विष्णूला समर्पित असेल.
पण श्री हरी विष्णूच्या छातीवर लाथ मारल्याने माता लक्ष्मी क्रोधित झाली. लक्ष्मी मातेला आपल्या पतीचा अपमान सहन झाला नाही.
भगवान विष्णूंनी भृगु ऋषींना शिक्षा करावी अशी त्यांची इच्छा होती, परंतु तसे झाले नाही परिणामी ती वैकुंठ सोडून पृथ्वीवर तपश्चर्या करण्यासाठी आल्या आणि करवीरपुरा (कोल्हापूर) येथे ध्यान करू लागल्या.
इकडे माता लक्ष्मी आपल्याला सोडून गेल्याचे पाहून विष्णूजींना दुःख झाले. काही वेळाने तेही पृथ्वीवर आले आणि लक्ष्मीचा शोध घेऊ लागले. जंगलात, डोंगरात भटकूनही त्याला लक्ष्मी माता सापडली नाही.
वैतागून विष्णूजी वेंकटद्री पर्वतावर मुंगीच्या आश्रयाने विश्रांती घेऊ लागले. हे पाहून ब्रह्माजींनी त्याला मदत करण्याचे ठरवले. गाय आणि वासराचे रूप घेऊन तो माला लक्ष्मीकडे गेले.
देवी लक्ष्मीने त्यांना पाहिले आणि तत्कालीन सत्तावीस चोल राजाच्या स्वाधीन केले. राजाने त्यांना मेंढपाळाच्या स्वाधीन केले. पण ती गाय विष्णूजींच्या रूपात श्रीनिवासालाच दूध देत असे, त्यामुळे गोपाळाने त्या गायीला मारण्याचा प्रयत्न केला.
त्यानंतर श्रीनिवासाने गोपाळावर हल्ला केला आणि गायीला वाचवले आणि रागाच्या भरात चोल राजाला राक्षस म्हणून जन्म घेण्याचा शाप दिला. जेव्हा राजाने दयेची प्रार्थना केली तेव्हा श्रीनिवासने सांगितले की, जेव्हा तो आपली मुलगी पद्मावतीचा विवाह माझ्याशी करेल तेव्हा राजाला दया येईल.
जेव्हा देवी लक्ष्मी (पद्मावती) यांना हे कळले तेव्हा ती तिथे आली आणि मग तिने श्रीहरीला ओळखले आणि त्यानंतर भगवान विष्णू आणि लक्ष्मीजींनी एकमेकांना मिठी मारली आणि त्यानंतर ते दगडात बदलले.
तेव्हा ब्रह्माजी आणि शिवजी यांनी हस्तक्षेप करून लोकांना या अवताराच्या उद्देशाची जाणीव करून दिली. असे म्हणतात की कधीतरी श्री हरी विष्णूने व्यंकटेश्वर स्वामी म्हणून अवतार घेतला होता. कलियुगातील दुःखापासून लोकांना वाचवण्यासाठी त्यांनी हा अवतार घेतल्याचेही सांगितले जाते.
म्हणूनच देवाच्या या रूपात मां लक्ष्मीचाही समावेश आहे, म्हणूनच बालाजीला स्त्री आणि पुरुष अशा दोन्ही प्रकारच्या वस्त्रात पूजन करण्याची परंपरा आहे. बालाजीला रोज खाली धोतर आणि वर साडीने सजविले जाते.
तिरुपती बालाजीमध्ये केस का अर्पण केले जातात?
केस दान करण्यामागचे कारण असे मानले जाते की भगवान वेंकटेश्वर कुबेरकडून घेतलेले कर्ज फेडतात. पौराणिक कथेनुसार, जेव्हा भगवान व्यंकटेश्वराचा पद्मावतीशी विवाह झाला होता.
तेव्हाच्या परंपरेनुसार वराला लग्नापूर्वी मुलीच्या कुटुंबाला एक प्रकारचे धन द्यावे लागत होते, परंतु भगवान व्यंकटेश्वर हे धन देण्यास असमर्थ होते, म्हणून त्यांनी कुबेर यांच्याकडून कर्ज घेऊन पद्मावतीशी लग्न केले. ऋण घेताना त्यांनी कुबेराला वचन दिले की कलियुगात त्यांचे सर्व ऋण फेडून देईल.
त्यांनी देवी लक्ष्मीच्यावतीने वचन दिले की जो कोणी भक्त त्यांचे कर्ज परत करण्यात मदत करेल, देवी लक्ष्मी त्याला दहापट जास्त धन, ऐश्वर्य आणि पैसे देईल. या कारणास्तव तिरुपतीला जाणारे भगवान विष्णूवर श्रद्धा असलेले भक्त केस दान करून भगवान विष्णूचे ऋण फेडण्यास मदत करतात.
