IFFCO Nano Urea | नवी दिल्ली : पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आज गुजरातमधील कलोल येथे देशातील पहिल्या नॅनो युरिया (लिक्विड) प्लांटचे उद्घाटन करणार आहेत.
नॅनो युरिया वापरून पीक उत्पादनात होणारी वाढ लक्षात घेऊन अल्ट्रामॉडर्न नॅनो फर्टिलायझर प्लांटची स्थापना करण्यात आली आहे. सुमारे 175 कोटी रुपये खर्चून ते तयार करण्यात आले आहे.
या प्लांटमधून दररोज 500 मिलीच्या सुमारे 1.5 लाख बाटल्या तयार केल्या जातील. देशाची खताची गरज भागवणे अत्यंत महत्त्वाचे मानले जाते.
नॅनो युरिया लिक्विडच्या अर्ध्या लिटर बाटलीमध्ये 40,000 पीपीएम नायट्रोजन असते जे सामान्य युरियाच्या पिशवीइतके नायट्रोजन पोषक तत्व प्रदान करते. त्यामुळे देशातील कृषी क्षेत्राचा कायापालट होऊ शकतो, असा विश्वास आहे.
दरवर्षी खरीप हंगामात देशातील शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात खताची गरज भासते. शेतकऱ्यांची मागणी लक्षात घेऊन इफको यावर्षी कलोलमध्ये नॅनो युरिया प्लांट सुरू करणार आहे.
हा प्रकल्प कार्यान्वित झाल्यानंतर देशात नॅनो युरियाचा मोठा तुटवडा निर्माण होईल, अशी अपेक्षा आहे. यासोबतच शेतकऱ्यांना खतांचा तुटवडाही सहन करावा लागणार नाही.
इफकोने जगातील पहिले नॅनो युरिया व्यावसायिकदृष्ट्या विकसित केले आहे. गेल्या वर्षी, इफकोने नॅनो युरियाच्या 29 दशलक्ष बाटल्यांचे उत्पादन केले, जे 13.05 लाख मेट्रिक टन पारंपरिक युरियाच्या समतुल्य आहे.
इफकोने विकसित केले
IFFCO (Indian Farmers Fertilizer Cooprative) ने अलीकडच्या काळात नॅनो युरिया द्रव शोधला होता. देशातील ९४ हून अधिक पिकांवर याची चाचणी घेण्यात आली. याची सुरुवात 31 मे 2021 रोजी झाली.
इफकोच्या मते, द्रव युरियाच्या वापरामुळे सामान्य युरियाचा वापर 50 टक्क्यांपर्यंत कमी होऊ शकतो. नॅनो युरिया लिक्विडच्या एका बाटलीमध्ये 40,000 पीपीएम नायट्रोजन असते, जे सामान्य युरियाच्या पिशवीइतके नायट्रोजन पोषक तत्व प्रदान करते.
IFFCO नॅनो युरिया हे एकमेव नॅनो खत आहे ज्याला भारत सरकारने मान्यता दिली आहे आणि खत नियंत्रण आदेशात समाविष्ट आहे. हे इफकोने विकसित केले असून त्याचे पेटंटही इफकोकडे आहे.
पिकांमधील नायट्रोजनची कमतरता भरून काढण्यासाठी शेतकरी युरियाचा वापर करतात. मात्र आतापर्यंत युरिया पांढऱ्या ग्रेन्युल्सच्या स्वरूपात उपलब्ध होता.
जेव्हा ते वापरले गेले तेव्हा त्यातील निम्म्याहून कमी झाडांना गेला, तर उर्वरित जमिनीवर आणि हवेत गेला. नॅनो लिक्विड युरिया लाँच करणारा भारत हा पहिला देश आहे.
हे भारतीय शेतकरी खत सहकारी लिमिटेड (IFFCO) ने मे 2021 मध्ये लॉन्च केले होते. यापूर्वी, देशभरातील 94 पेक्षा जास्त पिकांमध्ये 11,000 फार्म्ड फील्ड ट्रायल्स (FFTs) वर नॅनो लिक्विड युरियाची चाचणी करण्यात आली होती. यानंतर शेतकऱ्यांना आंबा देण्यात आला.
वाहतूक सुलभता
इफकोच्या मते, भात, बटाटा, ऊस, गहू आणि अनेक प्रकारच्या भाजीपाला पिकांवर खूप चांगले परिणाम दिसून आले आहेत. त्याच्या वापरामुळे पर्यावरण, पाणी आणि मातीचे प्रदूषण होणार नाही, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.
त्याची वाहतूक आणि देखभाल खर्च देखील खूप स्वस्त आहे. पूर्वी शेतकऱ्याला युरियाच्या 10 पोती वाहून नेण्यासाठी ट्रॅक्टरची आवश्यकता होती, पण नॅनो लिक्विड युरियाच्या 10 बाटल्याही एका पिशवीत ठेवून शेतकरी दुचाकीवरून सहज वाहून जाऊ शकतो.
