Loan for Goat Farming :शेळीपालनाकडे शेतकऱ्यांचा कल झपाट्याने वाढला आहे. कमी खर्च हे त्यामागचे सर्वात मोठे कारण असल्याचे सांगितले जाते.
सरकारही याला चालना देण्यासाठी आपल्या स्तरावर सर्व प्रकारचे प्रयत्न करते. याशिवाय शेळीपालन करणाऱ्या शेतकऱ्यांना बँकेकडून चांगले कर्जही दिले जाते.
बहुतेक पशुपालक दूध उत्पादनासाठी शेळ्या पाळतात. मात्र, त्याच्या बाजारात त्याच्या मांसाची मागणीही जास्त आहे. अशा परिस्थितीत पशुपालकांना शेळीपालनातून दुप्पट नफा मिळू शकतो आणि त्यात खर्चही कमी येतो.
शेळ्या हे एक भव्य प्राणी आहेत जे भारतात फार पूर्वीपासून पाळले जात आहेत. जगाच्या कानाकोपऱ्यात व्यावसायिकरित्या शेळ्यांचे पालनपोषण केले जात आहे.
याशिवाय, व्यावसायिक शेळीपालन हळूहळू जगभरात लोकप्रिय होत आहे. जगाची लोकसंख्या जसजशी वाढते तसतशी अन्नाची मागणीही वाढते. वाढत्या अन्नाची मागणी पूर्ण करण्यासाठी व्यावसायिक शेळीपालनात महत्त्वाची भूमिका बजावण्याची क्षमता आहे.
अनेक कारणांमुळे शेळीपालन भारतात लोकप्रिय होत आहे. शेळीच्या दुधाची (औषधी गुणधर्मांमुळे) आणि शेळीच्या मांसाची वाढती मागणी मोठ्या संख्येने शेतकरी शेळीपालन व्यवसायात उतरण्यास प्रवृत्त करत आहे.
सरकार आणि त्यांच्या बाजूने विविध सामाजिक संस्था देखील बेरोजगारीशी लढा आणि गरिबी निर्मूलनाचे साधन म्हणून शेळीपालनाला प्रोत्साहन देत आहेत.
शेळीपालन व्यवसायासाठी अनुदान उपलब्ध आहे
शेळीपालन व्यवसायासाठी शासनाकडून अनुदानही दिले जाते. सरकार त्यांच्या व्यवसायासाठी 90 टक्के निधी देखील देते. याशिवाय हरियाणात गुरांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी सरकारी अनुदान दिले जाते.
आम्ही तुम्हाला सांगतो की शेळीपालन व्यवसायासाठी दोन प्रकारे कर्ज मिळू शकते. व्यवसाय कर्ज ऑपरेशन्स आणि इतर बकरी होल्डिंगसाठी कार्यरत भांडवल कर्ज.
व्यवसाय कर्ज तारण कर्ज 50,000 ते 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज देते. याशिवाय शेळीपालन व्यवसायासाठी अनेक बँकांकडून 26 लाखांपर्यंतचे कर्ज मिळू शकते. यासाठी पशुपालकांनी जवळच्या बँकेशी संपर्क साधावा.
शेतकरी शेळ्या पालनासाठी मुद्रा योजनेअंतर्गत कर्ज घेऊ शकतात. यामध्ये, सेवा आणि उत्पादन क्षेत्रातील उत्पन्न वाढवणाऱ्या उपक्रमांसाठी बँकांच्या मदतीने बिगर कृषी क्षेत्रात गुंतलेल्या व्यक्ती आणि उद्योगांना 10 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज देण्याची तरतूद आहे.
महाराष्ट्रात शेळीपालन अनुदान 2022 कर्ज PDF फॉर्म
तुम्हाला शेळीपालनासाठी कर्ज घ्यायचे असेल तर शेळीपालन अनुदान 2022 मध्ये शेळीपालन कर्ज पीडीएफ फॉर्म बाबत संपूर्ण माहिती देत आहे तसेच शेळीपालन कर्जासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत.
त्यानंतर शेळीपालन म्हणजे काय महाराष्ट्रातील कर्ज योजना महाराष्ट्रात शेळीपालन योजनेचा लाभ कसा घ्यावा म्हणून या प्रश्नांबाबत मी शेळीपालन pdf मराठी माहिती दिली आहे.
तुम्हाला तुमच्या संगणकावर किंवा मोबाईलमध्ये pdf फाइल्स डाउनलोड करण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करावे लागेल.
शेळीपालन कर्जासाठी अर्ज करण्याचे फायदे
शेळीपालन किंवा शेळीपालनासाठी कर्ज घेण्याचे अनेक उद्देश आहेत. अशा कर्जाचे फायदे खालीलप्रमाणे आहेत.
शेळीपालन किंवा शेळीपालनासाठी कर्ज घेण्याचा एक प्रमुख फायदा म्हणजे व्यक्तीला शेती सुरू करण्यासाठी भांडवली संसाधन मिळते. पशुपालन फार्म सुरू करू इच्छिणाऱ्या अनेक व्यक्तींसाठी पुरेशा वित्ताचा अभाव हा एक मोठा अडथळा आहे.
सध्याच्या काळात कर्ज घेण्याचा पुढील फायदा म्हणजे अनेक बँका पशुपालनासाठी कर्जासह विमा देतात. यामुळे पशु फार्म मालकाला अतिरिक्त नफा आणि आर्थिक सुरक्षा मिळते.
जनावर हे शेतावर भांडवल म्हणून काम करत असल्याने आर्थिक मदत मिळवून हे भांडवल उभारण्यात गुंतवणे शहाणपणाचे आहे. जनावरांनी केलेले उत्पादन दीर्घकाळात कर्ज फेडण्यासाठी पुरेसे असेल.
शेळीपालनाचे फायदे
शेळ्या हे बहुमुखी प्राणी आहेत ज्यातून निवडण्यासाठी विविध जाती आहेत. तथापि, आपण या लेखात शेळीपालनाचे मुख्य फायदे पाहू.
किमान जागा आवश्यक आहे : शेळी लहान आकाराचा प्राणी आहेत. परिणामी, त्यांना काही इतर पाळीव प्राण्यांपेक्षा कमी जागा लागते. त्यांच्या घरांच्या गरजा कमी आहेत, अशा प्रकारे किमान सुविधा असलेले घर पुरेसे असेल.
आहाराच्या गरजा कमी आहेत : शेळ्यांना कमी चारा लागतो कारण ते लहान प्राणी असतात. भारतात, शेळ्यांच्या अनेक जाती आहेत ज्या कमी दर्जाच्या खाद्यावरही वाढू शकतात.
बहुउद्देशीय वापर शेळ्या हे बहुमुखी प्राणी आहेत जे विविध कारणांसाठी वाढवले जातात. शेळीपालन व्यवसायाचा आणखी एक फायदा म्हणजे त्याचा बहुउद्देशीय वापर. त्याचे मांस आणि दूध ज्यासाठी सामान्यतः शेळ्यांचे पालनपोषण केले जाते.
कमी देखभाल खर्च : बहुसंख्य शेळ्यांच्या जाती कमी लक्ष आणि व्यवस्थापनाची मागणी करतात. त्यांची काळजी घेणे अगदी सोपे आहे, आणि अगदी स्त्रिया आणि मुलेही असे करू शकतात.
असंख्य जाती उपलब्ध : काही शेळ्यांच्या जाती मांस उत्पादनासाठी लोकप्रिय आहेत, तर काही दुग्धोत्पादनासाठी उपयुक्त आहेत आणि तरीही काही मांस आणि दूध उत्पादनासाठी योग्य आहेत.
जर तुम्हाला मांस आणि दूध दोन्ही उत्पादन करायचे असेल तर दुहेरी-उद्देशीय शेळीच्या जाती निवडणे ही एक उत्तम कल्पना आहे.
दुहेरी हेतू असलेल्या शेळ्यांच्या जातींमध्ये बीटल, सिरोही, बारबारी, मारवाडी, मेहसाणा, कच्छी, गोहिलवाडी आणि झालवाडी यांचा समावेश होतो. काही देशांमध्ये, विदेशी शेळ्यांच्या जाती (जसे की बोअर, अल्पाइन आणि इतर) देखील उपलब्ध आहेत.
शेळीपालन व्यवसायचे काय फायदे आहेत?
- शेळ्या पालनाचे काही फायदे पुढीलप्रमाणे आहेत. शेळीचे मांस लोकांमध्ये खूप लोकप्रिय आहे आणि मागणी झपाट्याने वाढत आहे आणि शेळीपालन व्यवसाय फायदेशीर बनत आहे.
- शेळ्या कमीत कमी देखभालीसह वर्षभर शेतासाठी मांस, दूध, खत देतात.
- शेळ्या पाळण्यासाठी मोठ्या फार्मची गरज नाही, मोठ्या जनावरांच्या तुलनेत शेळ्यांना कमी जागा लागते.
- शेतात चरणे आणि शेतीतील कचरा यामुळे शेळ्या पाळणे किफायतशीर ठरते.
- शेळीच्या दुधात औषधी गुण असतात आणि दुधाच्या इतर गुणवत्तेपेक्षा चांगला दर मिळतो.
इतर प्राण्यांपेक्षा शेळ्या रोगप्रतिकारक असतात - शेळ्या फार लवकर पुनरुत्पादन करतात आणि शेळ्यांची संख्या वाढवण्यास मदत करतात.
भारतात शेळीपालन धोरणे आणि कर्ज उपलब्ध आहे
विविध राज्य सरकारे बँका आणि नाबार्ड यांच्या संयुक्त विद्यमाने शेळीपालन वाढवण्यासाठी अनुदान योजना देतात. हा अत्यंत फायदेशीर आणि दीर्घकालीन प्रशंसनीय परताव्यासह एक टिकाऊ प्रकारचा व्यवसाय आहे.
व्यक्ती/गटांना शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्यास मदत करण्यासाठी, विविध वित्तीय संस्थांकडून आकर्षक दराने कर्जे दिली जातात. ऑफर केलेले कर्ज विविध उद्देशांसाठी आहेत जसे की:
- शेळ्यांची खरेदी
- उपकरणे खरेदी
- जमीन, चारा इ. खरेदी करणे
- शेड बांधण्यासाठी आणि अधिक.
- भारतात शेळीपालनाला प्रोत्साहन देण्यासाठी केंद्र सरकारने विविध योजनांद्वारे योगदान दिले आहे, अशी एक योजना नाबार्डद्वारे आहे.
बाजारपेठ मोठी आहे
जगभरातील बाजारपेठेत शेळ्यांचे मांस आणि दुधाला जास्त मागणी आहे. परिणामी, तुम्हाला तुमचा माल विकण्याचा त्रास होणार नाही. शेळीच्या उत्पादनांवर कोणतेही धार्मिक निर्बंध नाहीत आणि ते मोठ्या प्रमाणावर वापरले जातात.
हवामान बदलासाठी लवचिकता : शेळ्या हे अत्यंत काटक व मजबूत प्राणी आहे. त्यामुळे ते कोणत्याही तापमानाशी जुळवून घेऊ शकतात.
जलद वाढ : इतर प्राण्यांच्या तुलनेत शेळ्यांची वाढ लवकर होते. ते झपाट्याने परिपक्व होतात आणि कमी वेळात कळपात वाढतात. शेळ्या कमी कालावधीत परिपक्व होतात.
रोजगाराच्या संधी : व्यावसायिक शेळीपालन हे स्थानिकांसाठी रोजगाराचे प्रमुख साधन आहे. विशेषतः सुशिक्षित बेरोजगारांसाठी अत्यंत किफायतशीर व्यवसाय आहे. ज्यात खूप कमी जोखीम व अधिक नफा आहे.
शेळीपालनासाठी नाबार्डचे कर्ज
शेळीपालनासाठी अतिशय आकर्षक दरात कर्ज उपलब्ध करून देण्यात नाबार्ड आघाडीवर आहे. हे विविध वित्तीय संस्थांच्या सहकार्याने कर्जदारांना कर्ज देते जसे की:
- व्यावसायिक बँका
- प्रादेशिक ग्रामीण बँका
- राज्य सहकारी कृषी आणि ग्रामीण विकास बँका
- राज्य सहकारी बँका
- नागरी बँका
- इतर जे नाबार्डकडून पुन्हा वित्तपुरवठा करण्यास पात्र आहेत
योजनेंतर्गत, कर्जदाराला शेळ्या खरेदीसाठी खर्च केलेल्या रकमेपैकी 25-35% अनुदान म्हणून मिळण्याचा अधिकार आहे. SC/ST समुदायातील आणि BPL श्रेणीतील लोकांना 33% पर्यंत सबसिडी मिळू शकते तर इतर OBC मधील 25% अनुदानासाठी जबाबदार आहेत कमाल रक्कम रु. 2.5 लाख.
शेळीपालनासाठी कर्ज मिळविण्याची प्रक्रिया
1: कोणत्याही स्थानिक कृषी बँक किंवा प्रादेशिक बँकेला भेट द्या आणि नाबार्डकडे शेळीपालनासाठी अर्ज भरा.
2: नाबार्डकडून सबसिडी मिळविण्यासाठी तुमचा व्यवसाय योजना सादर करणे आवश्यक आहे. योजनेमध्ये शेळीपालन प्रकल्पाबाबत सर्व संबंधित तपशील असावेत.
3: नाबार्डकडून मान्यता मिळविण्यासाठी व्यवसाय योजनेसह अर्ज सबमिट करा.
4 : कर्ज व अनुदान मंजूर करण्यापूर्वी तांत्रिक अधिकारी शेताला भेट देऊन माहिती घेतील.
5: कर्जाची रक्कम मंजूर केली जाते आणि पैसे कर्जदाराच्या खात्यात हस्तांतरित केले जातात. हे अधोरेखित करणे महत्त्वाचे आहे की कर्जाची रक्कम प्रकल्प खर्चाच्या केवळ 85% (जास्तीत जास्त) आहे. 15% खर्च कर्जदाराला करावा लागतो.
शेळीपालनासाठी कर्ज मिळविण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे
शेळीपालनासाठी कर्ज मिळविण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे पुढीलप्रमाणे आहेत.
- फोटो: 4 पासपोर्ट आकाराचे फोटो
- पत्त्याचा पुरावा: रेशन कार्ड, मतदार ओळखपत्र, युटिलिटी बिले
- ओळखीचा पुरावा: आधार कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स
- जात प्रमाणपत्र (SC/ST अर्जदारांसाठी)
- शेळीपालन योजना
- जमीन नोंदणीची कागदपत्रे
- कर्ज अर्जाच्या तारखेच्या आधीच्या 6 महिन्यांसाठी बँक स्टेटमेंट
दारिद्र्यरेषेखालील लोकांसाठी शेळीपालन हा किफायतशीर आणि टिकाऊ व्यवसाय असल्याचे सिद्ध होत आहे. शेळीपालनामुळे लोकांच्या मोठ्या वर्गाला रोजगार तर मिळतोच पण वंचित लोकांच्या जेवणात पोषणही होते.
पशुपालन वाढवण्याच्या उद्देशाने सरकारने आता लोकांना शेळीपालन सुरू करण्यासाठी अनुदानित कर्ज उपलब्ध करून दिले आहे.
नाबार्डच्या सहकार्याने विविध व्यावसायिक बँकांमार्फत ही कर्जे दिली जातात. गरिबी कमी करण्याच्या आणि ग्रामीण भागातील लोकांचे जीवनमान सुधारण्याच्या उद्देशाने ही एक प्रमुख योजना आहे.
शेळीपालनाचे तोटे
शेळीपालनातील सर्वात लक्षणीय तोटे खालीलप्रमाणे आहेत. त्यांना समजून घेतले आणि त्याच्यावर मात करण्यासाठी थोडे अनुभवी लोकांचे मार्गदर्शन घेतले तर तोटे कमी करता येतात.
पारंपारिक प्रणाली: बहुसंख्य शेळीपालक आपली जनावरे पारंपरिक पद्धतीने पाळतात. आणि बहुसंख्य शेतकरी त्यांच्या शेळ्या काटेकोर देखरेखीखाली ठेवत असत. सध्याच्या व्यवस्थेबद्दल ते गाफील आहेत.
अपुरे ज्ञान: शेळीपालनाचा व्यवसाय कार्यक्षमतेने कसा चालवायचा याबाबतही तज्ञांची कमतरता आहे. निवडण्यासाठी अनेक कृषी विस्तार कार्यालये, विद्यापीठे आणि संशोधन संस्था आहेत. तथापि, बहुसंख्य लोक सरकारी कार्यक्रमांचा वापर करत नाहीत.
योग्य जात निवडण्यास असमर्थता: बहुसंख्य शेळीपालक, विशेषत: जे नुकतेच सुरुवात करत आहेत, त्यांच्या व्यवसायासाठी योग्य जातीची निवड करताना चुका करतात. परिणामी, त्यांचे चांगले उत्पादन होत नाही. मग ते व्यवसायातून बाहेर पडतात.
कोणताही पूर्व अनुभव नसताना सुरुवात करणे: निर्णय घेतल्यानंतर काही नवशिक्या ताबडतोब शेळ्या पाळण्यास सुरुवात करतात. ही चांगली कल्पना नाही आणि शेळीपालनाचा कमी अनुभव असलेल्या नवोदितांना उच्च खर्च आणि मृत्यूदराचा सामना करावा लागेल. आणि ते सहसा कमी पैसे कमवतात किंवा पैसे गमावतात.
पुरी पशुवैद्यकीय काळजी: देशभरात पुरेशा पशुवैद्यकीय सेवेचा अभाव आहे. शेळीपालनाचा हा देखील एक प्रमुख दोष आहे.
काही भागात चांगली बाजारपेठ नेहमीच उपलब्ध नसते. परिणामी, उत्पादकांना त्यांच्या मालाची विक्री करताना अडचणी येतात. समृद्ध शेळीपालन ऑपरेशन व्यवस्थापित करण्याचा हा एक स्मार्ट मार्ग नाही.
कोणताही व्यवसाय म्हटला कि त्याचे नियोजन आणि मार्केटिंग जमले पाहिजे. त्यासाठी अनुभवी व तज्ञाचे मार्गदर्शन घेऊन व्यवसाय सुरु केला पाहिजे.
कारण शेळीपालनाचे हे सर्वात वैशिष्ट्यपूर्ण तोटे आहेत. निर्णय घेण्यापूर्वी, शेळीपालनाचे तोटे आणि फायदे या दोन्ही गोष्टींचा काळजीपूर्वक विचार करा.
शेळीपालन कर्ज FAQ
1. शेळी दररोज किती दूध देते?
दुधाचे दैनंदिन उत्पादन मोठ्या प्रमाणात शेळीच्या जातीवर अवलंबून असते, तथापि, एक शेळी सरासरी 2-3 लिटर दूध देते.
2. शेळीपालनासाठी किती जमीन पुरेशी आहे?
जमिनीच्या गुणवत्तेनुसार, 2-4 शेळ्या पाळण्यासाठी सुमारे 1.5 एकर कमी दर्जाची जमीन लागते. जास्त उत्पादन देणाऱ्या क्षेत्रात, 1.5 एकर जमीन 6-8 शेळ्या टिकवण्यासाठी पुरेशी आहे.
3. शेळीपालनासाठी कोणत्या प्रकारचा निवारा आवश्यक आहे?
शेळीपालनासाठी विस्तृत निवारा व्यवस्था आवश्यक नसते. पुरेसा चारा, पाणी आणि स्वच्छता असलेल्या मूलभूत सुविधा शेळ्यांसाठी पुरेशा आहेत. तथापि, पाऊस किंवा हिवाळ्यात, काही मूलभूत संरक्षण आवश्यक आहे.
4. दररोज शेळ्यांचे दूध देणे आवश्यक आहे का?
शेळ्यांना दररोज किमान एकदा दूध देणे आवश्यक आहे. त्यांना दूध पिणे आवश्यक आहे अन्यथा ते स्तनदाह विकसित करतात.
5. शेळी विकत घेण्यासाठी किती खर्च येतो?
शेळीचे विविध प्रकार आहेत आणि जातीनुसार त्याची किंमत सरासरी रु.25,000 ते रु. एका शेळीसाठी 35,000.
6. शेळीपालन कर्जासाठी शेळीपालनाचे ज्ञान असणे महत्त्वाचे आहे का?
होय शेळीपालन आणि शेळीपालन कर्ज सुरू करण्यासाठी शेळ्यांबाबत ज्ञान किंवा कामाचा अनुभव असणे आवश्यक आहे.
7. शेळ्यांचे संगोपन करताना कोणत्या अडचणी येतात?
काही अडचणी आहेत: 1. शेळ्यांचे संगोपन करण्यासाठी ज्ञानाचा अभाव आणि शेळ्यांना कोणताही आजार झाल्यास औषधे. 2. शेळ्यांची वाहतूक करणे खूप कठीण आहे. 3. शेळीपालन सुरू करण्यासाठी संसाधनांचा अभाव.
8. शेळ्यांपासून माणसांना रोगाची लागण होऊ शकते का?
होय, शेळ्यांपासून मानवांना संसर्ग होण्याची शक्यता आहे. काही रोग आहेत – रिंग-वॉर्म्स, क्रिप्टोस्पोरिडिया, ई-कोलाय, क्यू ताप, सिटाकोसिस, रेबीज, सांसर्गिक इथिमा, साल्मोनेलोसिस आणि बरेच काही.
9. मुद्रा अंतर्गत शेळीपालन कर्ज मिळू शकते का?
मुद्रा योजनेअंतर्गत शेळीपालन कर्ज मंजूर केले जात नाही. शेळीपालन हे शेती क्षेत्रांतर्गत येत असल्याने नाबार्डकडून शेळीपालनासाठी कर्ज मिळू शकते.
