Pradhan Mantri Mudra Yojana Update : प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेचा उद्देश स्वयंरोजगारासाठी सुलभ कर्ज उपलब्ध करून देणे हे आहे.
हे कर्ज तुमचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आणि आधीपासून सुरू असलेल्या ( Pradhan Mantri Mudra Yojana) व्यवसायाला चालना देण्यासाठी घेतले जाऊ शकते. हे कर्ज हमीशिवाय उपलब्ध आहे आणि त्यावर कोणतेही प्रक्रिया शुल्क नाही.
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (Pradhan Mantri Mudra Yojana) ही एक महत्वाकांक्षी योजना आहे, बेरोजगारीवर मात करण्यासाठी व ज्या तरुणांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करायचा आहे किंवा त्यांचा सुरू असलेला व्यवसाय पुढे चालवायचा आहे. त्यांना आर्थिक बळ देणारी योजना आहे.
मुद्रा योजनेचे उद्दिष्ट स्वयंरोजगारासाठी सुलभ कर्ज देणे आणि लघु उद्योगांद्वारे रोजगार निर्मिती करणे हा आहे. पीएमएमवाय (PMMY PM Mudra Loan Yojana) एप्रिल 2015 मध्ये सुरू झाली.
कोण कर्ज घेऊ शकतो
ज्या व्यक्तीला स्वतःचा व्यवसाय सुरू करायचा आहे तो प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेचा लाभ घेऊ शकतो. याशिवाय, जर एखादा विद्यमान व्यापारी किंवा दुकानदार आपला चालू व्यवसाय अपग्रेड करू इच्छित असेल.
अथवा त्याच्यात काही बदल करून व्यवसाय वृद्धी करणार असेल आणि त्याला कर्जाची गरज असेल, तर तो प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेंतर्गत 10 लाख रुपयांपर्यंतचे मुद्रा कर्ज देखील मिळवू शकतो.
मुद्रा कर्जाचे तीन प्रकार
शिशू कर्ज : Shishu Loan | प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेतील शिशु कर्ज श्रेणी अंतर्गत, अर्जदारास 50,000/- पर्यंतचे कर्ज मिळू शकते. हे कर्ज अशा लोकांसाठी आहे जे नुकतेच त्यांचा व्यवसाय सुरू करत आहेत.
किशोर कर्ज : Kishor Loan | किशोर कर्ज रु.50,000 ते रु.5 लाख पर्यंत कर्ज घेऊ शकते. हे कर्ज (Pradhan Mantri Mudra Yojana) अशा अर्जदारांसाठी योग्य आहे ज्यांनी आधीच त्यांचा व्यवसाय सुरू केला आहे परंतु त्यांना स्थापित करण्यासाठी आणखी काही कर्जाची आवश्यकता आहे.
तरुण कर्ज :Tarun Loan | या अंतर्गत, अर्जदार 5 लाख ते 10 लाख रुपयांचे कर्ज घेऊ शकतात. कर्ज (Pradhan Mantri Mudra Yojana) मिळवू शकतात. हे अशा लोकांना दिले जाते ज्यांचा व्यवसाय स्थापित आहे परंतु त्यांना त्यांचा व्यवसाय विकसित करण्यासाठी अधिक कर्जाची आवश्यकता आहे.
प्रधानमंत्री मुद्रा कर्ज योजनेअंतर्गत आतापर्यंत दिलेली रक्कम
| Financial year | PMMY loans sanctioned (in million) | Amount sanctioned (in Rs crore) | Amount disbursed (in Rs crore) |
| 2021-22 | 53.7 | 3,39,110 | 3,31,402 |
| 2020-21 | 50.7 | 3,21,759 | 3,11,754 |
| 2019-20 | 62.2 | 3,37,495 | 3,29,715 |
| 2018-19 | 59.8 | 3,21,723 | 3,11,811 |
| 2017-18 | 48.1 | 2,53,677 | 2,46,437 |
प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेसाठी अर्ज कसा करावा
मुद्रा योजनेअंतर्गत मुद्रा कर्ज जवळजवळ सर्व सरकारी आणि खाजगी बँका आणि इतर वित्तीय संस्थांद्वारे दिले जातात. ज्या बँकेतून तुम्हाला कर्ज घ्यायचे आहे, त्या बँकेतून मुद्रा कर्जाचा फॉर्म डाउनलोड केला जाऊ शकतो.
त्यानंतर ते भरून बँकेत जमा करावे लागते. नवीन व्यवसाय सुरू करण्यासाठी, घराच्या मालकीची किंवा भाड्याची कागदपत्रे, कामाशी संबंधित माहिती (Pradhan Mantri Mudra Yojana), आधार, पॅन क्रमांकासह इतर अनेक कागदपत्रे द्यावी लागतील.
जर एखादा व्यवसाय अस्तित्वात असेल आणि त्यासाठी कर्ज घ्यायचे असेल, तर बँक तुम्हाला त्या संदर्भात अधिक माहिती देखील विचारू शकते. सर्व पात्र व्यक्ती या प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेत कर्ज घेऊ शकतात.
मुद्रा योजनेचा (PMMY) उद्देश काय आहे?
केंद्र सरकारच्या मुद्रा योजनेची (PMMY) दोन उद्दिष्टे आहेत. प्रथम, स्वयंरोजगारासाठी सुलभ कर्ज. दुसरे, लघुउद्योगांच्या माध्यमातून रोजगार निर्माण करणे.
जर तुम्हाला तुमचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी भांडवलाची समस्या भेडसावत असेल, तर केंद्र सरकारच्या PMMY (मुद्रा लोन) सह तुम्ही तुमचे स्वप्न साकार करू शकता.
सरकारचा विचार असा आहे की सहज कर्ज मिळाल्याने लोकांना मोठ्या प्रमाणावर स्वयंरोजगारासाठी प्रवृत्त केले जाईल. त्यामुळे मोठ्या प्रमाणात रोजगाराच्या संधीही निर्माण होतील.
मुद्रा योजनेपूर्वी (PMMY) लघु उद्योगांना बँकेकडून कर्ज घेण्यासाठी अनेक औपचारिकता पूर्ण कराव्या लागत होत्या. मुद्रा योजनेचे कर्ज घेण्यासाठी हमीपत्रही द्यावे लागत होते.
यामुळे अनेकांना उद्योग सुरू करायचा होता, परंतु बँकेकडून कर्ज घेण्यास ते टाळाटाळ करत होते.
महिलांवर लक्ष केंद्रित
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY Micro Units Development Refinance Agency) चे पूर्ण नाव आहे. PMMY साठी तयार केलेल्या वेबसाइटनुसार, 23 मार्च 2018 पर्यंत मुद्रा योजनेअंतर्गत 228144 कोटी रुपयांची कर्जे मंजूर करण्यात आली आहेत.
मुद्रा योजनेंतर्गत सरकारने यावर्षी 23 मार्चपर्यंत 220596 कोटी रुपयांचे कर्ज वितरित केले आहे. 2022-2023 मध्ये मुद्रा योजनेअंतर्गत 5467157 कर्ज मंजूर करण्यात आले आहे.
देशातील लोकांना स्वयंरोजगारासाठी मुद्रा योजनेंतर्गत 36578.38 कोटी कर्ज मंजूर करण्यात आले असून त्यापैकी 331402.20 कोटी रुपयांचे मुद्रा कर्ज देण्यात आले आहे.
योजनेअंतर्गत महिलांना कर्ज दिले
| (in crores) | स्वीकृत राशि (in Rs. Lakh crore) | |
| एकूण ऋण | 32.11 | 17.00 |
| महिलांना दिलेले लोन | 21.73 | 7.42 |
| महिला उद्योजकाचा वाटा | 68% | 44% |
FAQ | योजनेबद्दल सतत विचारले जाणारे प्रश्न
प्रश्न : प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY) चे फायदे काय आहेत?
मुद्रा योजना (PMMY) अंतर्गत हमीशिवाय कर्ज उपलब्ध आहे. याशिवाय कर्जासाठी प्रोसेसिंग चार्जही आकारला जात नाही.
मुद्रा योजनेत कर्ज परतफेडीचा कालावधी ५ वर्षांपर्यंत वाढवता येतो. कर्जदाराला मुद्रा कार्ड मिळते, ज्याच्या मदतीने व्यावसायिक गरजांवर खर्च करता येतो.
प्रश्न : मुद्रा योजना (PMMY) अंतर्गत कोण कर्ज घेऊ शकते?
स्वत:चा व्यवसाय सुरू करू इच्छिणारी कोणतीही व्यक्ती पीएमएमवाय (मुद्रा योजना कर्ज) अंतर्गत कर्ज घेऊ शकते. तुम्हाला सध्याचा व्यवसाय पुढे चालवायचा असेल आणि त्यासाठी पैशांची गरज असेल, तर तुम्ही प्रधानमंत्री मुद्रा कर्ज अंतर्गत 10 लाख रुपयांपर्यंतच्या कर्जासाठी अर्ज करू शकता.
प्रश्न : मुद्रा कर्ज (PMMY) वर किती व्याजदर आहेत?
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY) अंतर्गत कोणताही निश्चित व्याजदर नाही. मुद्रा कर्जासाठी वेगवेगळ्या बँका वेगवेगळे व्याजदर आकारू शकतात.
मुद्रा कर्जदाराच्या व्यवसायाचे स्वरूप आणि त्याच्याशी संबंधित जोखीम यावर देखील व्याजदर अवलंबून असतो. साधारणपणे किमान व्याज दर 12% असतो.
प्रश्न : तुम्ही PMMY कर्ज कसे घेऊ शकता?
मुद्रा योजना (PMMY) अंतर्गत कर्जासाठी, तुम्हाला सरकारी किंवा बँकेच्या शाखेत अर्ज करावा लागेल. तुम्हाला तुमचा स्वतःचा व्यवसाय सुरू करायचा असेल.
तर तुम्हाला घराच्या मालकीची किंवा भाड्याची कागदपत्रे, कामाशी संबंधित माहिती, आधार, पॅन क्रमांक यासह इतर अनेक कागदपत्रे द्यावी लागतील.
बँकेचे शाखा व्यवस्थापक तुमच्याकडून कामाची माहिती घेतात. त्या आधारावर PMMY तुम्हाला कर्ज मंजूर करते. कामाच्या स्वरूपावर अवलंबून, बँक व्यवस्थापक तुम्हाला मुद्रा कर्ज घेण्यासाठी प्रकल्प अहवाल तयार करण्यास सांगू शकतात.
प्रश्न : मुद्रा योजनेअंतर्गत कोणत्या बँका समाविष्ट आहेत
- इलाहाबाद बैंक
- बैंक ऑफ इंडिया
- कॉरपोरेशन बैंक
- आईसीआईसीआई बैंक
- j&k बैंक
- पंजाब एंड सिंध बैंक
- सिंडिकेट बैंक
- यूनियन बैंक ऑफ इंडिया
- आंध्र बैंक
- बैंक ऑफ महाराष्ट्र
- देना बैंक
- आईडीबीआई बैंक
- कर्नाटक बैंक
- पंजाब नेशनल बैंक
- तमिल नाडु मरसेटाइल बैंक
- एक्सिस बैंक
- केनरा बैंक
- फेडरल बैंक
- इंडियन बैंक
- कोटक महिंद्रा बैंक
- सरस्वत बैंक
- यूको बैंक
- बैंक ऑफ़ बरोदा
- सेंट्रल बैंक ऑफ इंडिया
- एचडीएफसी बैंक
- इंडियन ओवरसीज बैंक
- ओरिएंटल बैंक ऑफ कॉमर्स
- स्टेट बैंक ऑफ इंडिया
- यूनियन बैंक ऑफ इंडिया
प्रश्न : पीएम मुद्रा कर्ज योजनेचे लाभार्थी कोण होऊ शकतात.
- सोल प्रोपराइटर
- पार्टनरशिप
- सेवा क्षेत्रातील कंपन्या
- माइक्रो उद्योग
- दुरुस्तीची दुकाने
- ट्रक किंवा वाहन मालक
- अन्न व प्रक्रिया व्यवसाय
- विक्रेता
- छोटे कारखानदार
प्रश्न : Mudra Loan Yojana State Wise Report 2021-22 मिळू शकते का?
शिशु ऋण
| राज्य | लाभार्थि संख्या | मंजूर रक्कम (in crores) | रक्कम वितरित (in crores) |
| लद्दाख | 137 | 0.49 | 0.49 |
| जम्मू कश्मीर | 35219 | 112.39 | 111.22 |
| हिमाचल प्रदेश | 26541 | 84.25 | 76.02 |
| पंजाब | 448074 | 1358.06 | 1336.08 |
| उत्तराखंड | 114071 | 378.77 | 371.80 |
| हरियाणा | 371757 | 1160.53 | 1146.07 |
| राजस्थान | 1223374 | 3655.58 | 3635.11 |
| दिल्ली | 48015 | 112.12 | 108.63 |
| उत्तर प्रदेश | 2022941 | 5865.82 | 5762.65 |
| बिहार | 2525017 | 7611.54 | 7535.45 |
| सिक्किम | 3169 | 9.92 | 9.40 |
| असम | 160273 | 413.12 | 402.15 |
| अरुणाचल प्रदेश | 1864 | 4.81 | 4.72 |
| नागालैंड | 2172 | 6.86 | 6.55 |
| मणिपुर | 21441 | 55.40 | 54.42 |
| मिजोरम | 321 | 1.01 | 0.88 |
| त्रिपुरा | 119598 | 348.08 | 346.03 |
| वेस्ट बंगाल | 2002550 | 4939.17 | 4912.35 |
| झारखंड | 701087 | 1949.19 | 1925.40 |
| मध्य प्रदेश | 1256854 | 3578.59 | 3497.73 |
| गुजरात | 615126 | 2001.32 | 1992.52 |
| छत्तीसगढ़ | 339351 | 960.28 | 950.28 |
| उड़ीसा | 1772974 | 4760.39 | 4733.15 |
| महाराष्ट्र | 1697024 | 4541.56 | 4520.27 |
| आंध्र प्रदेश | 193324 | 509.93 | 498.98 |
| तेलंगाना | 93453 | 204.05 | 186.67 |
| कर्नाटका | 1750715 | 4704.07 | 4694.33 |
| तमिल नाडु | 2678037 | 8810.82 | 8791.58 |
| केरला | 683984 | 1970.86 | 1960.42 |
| पांडिचेरी | 61653 | 205.94 | 205.37 |
| गोवा | 11145 | 34.53 | 33.44 |
| लक्षदीप | 121 | 0.47 | 0.45 |
| अंडमान एंड निकोबार आईलैंड | 121 | 0.31 | 0.30 |
| दमन एंड दिउ | 132 | 0.26 | 0.16 |
| दादर एंड नगर हवेली | 333 | 0.98 | 0.97 |
| चंडीगढ़ | 3886 | 10.24 | 10.07 |
किशोर ऋण
| राज्य | लाभार्थि संख्या | मंजूर रक्कम (in crores) | वितरित रक्कम (in crores) |
| लद्दाख | 3910 | 81.56 | 936 |
| जम्मू कश्मीर | 94216 | 2076.69 | 2036.75 |
| हिमाचल प्रदेश | 23413 | 511.49 | 458.51 |
| पंजाब | 103939 | 1554.77 | 1454.62 |
| उत्तराखंड | 29676 | 523.72 | 494.88 |
| हरियाणा | 101895 | 1228.74 | 1162.32 |
| राजस्थान | 242474 | 3093.78 | 3001.18 |
| दिल्ली | 17725 | 318.49 | 303.80 |
| उत्तर प्रदेश | 402439 | 5189.17 | 4915.72 |
| बिहार | 518211 | 5216.12 | 4472.94 |
| सिक्किम | 3169 | 9.92 | 9.40 |
| असम | 32645 | 627.10 | 510.14 |
| अरुणाचल प्रदेश | 482 | 12.47 | 11.36 |
| नागालैंड | 2066 | 41.35 | 38.74 |
| मणिपुर | 3498 | 57.66 | 51.15 |
| मिजोरम | 703 | 14.10 | 13.08 |
| त्रिपुरा | 22941 | 285.32 | 267.74 |
| वेस्ट बंगाल | 316484 | 4337.28 | 4003.48 |
| झारखंड | 136262 | 1443.83 | 1337.82 |
| मध्य प्रदेश | 239822 | 2966.79 | 2657.99 |
| गुजरात | 132539 | 1776.20 | 1733.72 |
| छत्तीसगढ़ | 65245 | 851.89 | 794.20 |
| उड़ीसा | 216014 | 2292.63 | 2170.50 |
| महाराष्ट्र | 305562 | 3811.85 | 3642.63 |
| आंध्र प्रदेश | 153863 | 2497.46 | 2397.55 |
| तेलंगाना | 45090 | 916.66 | 871.72 |
| कर्नाटका | 411211 | 4676.80 | 4582.86 |
| तमिल नाडु | 399401 | 4855.54 | 4735.03 |
| केरला | 180629 | 2058.39 | 1989.63 |
| पांडिचेरी | 12382 | 143.96 | 141.40 |
| गोवा | 5352 | 101.77 | 91.35 |
| लक्षदीप | 218 | 5.38 | 5.32 |
| अंडमान एंड निकोबार आईलैंड | 465 | 13.71 | 13.45 |
| दमन एंड दिउ | 190 | 4.45 | 4.17 |
| दादर एंड नगर हवेली | 318 | 5.69 | 5.58 |
| चंडीगढ़ | 1661 | 37.88 | 776 |
तरुण ऋण
| राज्य | लाभार्थि संख्या | मंजूर रक्कम (in crores) | वितरित रक्कम (in crores) |
| लद्दाख | 4983 | 152.60 | 151.02 |
| जम्मू कश्मीर | 16333 | 1198.50 | 1169.77 |
| हिमाचल प्रदेश | 6061 | 506.10 | 476.73 |
| पंजाब | 12806 | 1077.25 | 1005.47 |
| उत्तराखंड | 5428 | 455.53 | 432.96 |
| हरियाणा | 10333 | 805.15 | 759.52 |
| राजस्थान | 25811 | 2098.21 | 2020.19 |
| दिल्ली | 6720 | 559.75 | 525.24 |
| उत्तर प्रदेश | 44357 | 3997.22 | 3693.65 |
| बिहार | 22539 | 1795.15 | 1599.76 |
| सिक्किम | 272 | 23.14 | 20.66 |
| असम | 6936 | 531.70 | 474.25 |
| अरुणाचल प्रदेश | 290 | 24.19 | 22.49 |
| नागालैंड | 474 | 38.75 | 33.37 |
| मणिपुर | 465 | 38.13 | 33.83 |
| मिजोरम | 246 | 20.54 | 18.76 |
| त्रिपुरा | 1031 | 75.37 | 69.90 |
| वेस्ट बंगाल | 30099 | 2191.42 | 1973.36 |
| झारखंड | 9663 | 780.31 | 678.53 |
| मध्य प्रदेश | 23082 | 1729.74 | 1542.45 |
| गुजरात | 17001 | 1362.13 | 1284.30 |
| छत्तीसगढ़ | 8853 | 695.94 | 630.97 |
| उड़ीसा | 15051 | 1156.90 | 1039.99 |
| महाराष्ट्र | 36388 | 2940.71 | 2689.56 |
| आंध्र प्रदेश | 36624 | 2998.67 | 2884.86 |
| तेलंगाना | 15105 | 1122.92 | 1086.95 |
| कर्नाटका | 27607 | 2139.41 | 2017.60 |
| तमिल नाडु | 23906 | 2301.22 | 2226.89 |
| केरला | 14325 | 1232.81 | 1179.64 |
| पांडिचेरी | 525 | 38.49 | 37.06 |
| गोवा | 926 | 72.52 | 63.82 |
| लक्षदीप | 44 | 3.48 | 3.42 |
| अंडमान एंड निकोबार आईलैंड | 261 | 22.11 | 21.60 |
| दमन एंड दिउ | 66 | 5.43 | 5.23 |
| दादर एंड नागर हवेली | 122 | 10.52 | 10.23 |
| चंडीगढ़ | 776 | 65.66 | 60.40 |
प्रश्न : मुद्रा लोन योजना हेल्पलाइन नंबर कोठे मिळतील?
| राज्य | फ़ोन नंबर |
| महाराष्ट्र | 18001022636 |
| चंडीगढ़ | 18001804383 |
| अंडमान और निकोबार | 18003454545 |
| अरुणाचल प्रदेश | 18003453988 |
| बिहार | 18003456195 |
| आंध्र प्रदेश | 18004251525 |
| असम | 18003453988 |
| दमन और दीव | 18002338944 |
| दादरा नगर हवेली | 18002338944 |
| गुजरात | 18002338944 |
| गोवा | 18002333202 |
| हिमाचल प्रदेश | 18001802222 |
| हरियाणा | 18001802222 |
| झारखंड | 18003456576 |
| जम्मू और कश्मीर | 18001807087 |
| केरल | 180042511222 |
| कर्नाटक | 180042597777 |
| लक्षद्वीप | 4842369090 |
| मेघालय | 18003453988 |
| मणिपुर | 18003453988 |
| मिजोरम | 18003453988 |
| छत्तीसगढ़ | 18002334358 |
| मध्य प्रदेश | 18002334035 |
| नगालैंड | 18003453988 |
| दिल्ली के एन.सी.टी. | 18001800124 |
| ओडिशा | 18003456551 |
| पंजाब | 18001802222 |
| पुडुचेरी | 18004250016 |
| राजस्थान | 18001806546 |
| सिक्किम | 18004251646 |
| त्रिपुरा | 18003453344 |
| तमिलनाडु | 18004251646 |
| तेलंगाना | 18004258933 |
| उत्तराखंड | 18001804167 |
| उत्तर प्रदेश | 18001027788 |
| पश्चिम बंगाल | 18003453344 |
Important Download
- Official Website- https://www.mudra.org.in/
